TỰ SỰ HỌC LỊCH SỬ: KIẾN TẠO SỰ THẬT TRONG TRUYỆN KỂ VÀ LỊCH SỬ
DOI:
https://doi.org/10.18173/2354-1067.2025-0032Từ khóa:
Tự sự học, tự sự học lịch sử, trải nghiệm, cá nhân hóa, tính tự sự, sử họcTóm tắt
Tự sự học lịch sử (Historical narratology/ Historiographical narratology) là một trong những khuynh hướng tiêu biểu của tự sự học hậu kinh điển được hình thành do sự hợp nhất giữa hai lĩnh vực tự sự học và sử học. Ở đây, nhân tố cốt lõi cho sự chuyển đổi và hợp nhất giữa hai lĩnh vực tưởng chừng đối lập, văn chương hư cấu và khoa học về sự thật, chính là yếu tố trải nghiệm và tính cá nhân hóa. Bài viết sẽ thảo luận về đặc điểm của các nhân tố cốt lõi này trong những bước ngoặt của cả hai lĩnh vực để từ đó hướng tới việc nhận thức và làm rõ nền tảng của sự hình thành phương pháp tiếp cận tự sự học lịch sử trong nghiên cứu văn học hiện nay. Cụ thể, nghiên cứu tập trung vào những nội dung cơ bản sau: 1) Trải nghiệm, cá nhân và sự thật; 2) Bước ngoặt của sử học: Lịch sử như một văn bản tự sự; 3) Bước ngoặt của tự sự học (bước ngoặt ngôn ngữ): sự chuyển đổi sang diễn ngôn tự sự và việc chấp nhận các yếu tố ngữ cảnh; và 4) Truyện kể và lịch sử: Hai con đường kiến tạo sự thật.
Tài liệu tham khảo
[1] CK Lan, (2021). “Một viễn cảnh về tự sự học hậu kinh điển và phương pháp tiếp cận của nó”. Tạp chí Nghiên cứu Văn học, 11 (597), 39-57, ISSN 0494-6928.
[2] Fludernik M, (1996). Towards a’Natural' Narratology. Routledge.
[3] Meister JC, (2003). Narratology as discipline: A case for conceptual fundamentalism. What is Narratology, 55-71.
[4] White H, (1966). The Burden of History. History and Theory, 5(2), 111-134. https://doi.org/10.2307/2504510 (Accessed 5 Dec 2023).
[5] White H, (1973). Metahistory: the Historical Imagination in Nineteenth-century Europe. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
[6] White H, (1990). The Content of the Form: Narrative discourse and historical representation. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
[7] Lanser S, (1986). Toward a feminist narratology. Style, 20(3), 341-363.
[8] Ruth P, (2006). Literary and linguistic approaches to feminist narratology, Springer.
[9] CK Lan, (2024). “Phương pháp tiếp cận của tự sự học nữ quyền luận: Sự hợp nhất giữa tính tự sự và giới”. Tạp chí Lí luận phê bình Văn học - Nghệ thuật, số 10.
[10] CK Lan, (2015). Tác giả hàm ẩn trong tu từ học tiểu thuyết. NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
[11] Eiranen R, Hatavara M, Kivimäki V, Mäkelä M & Toivo RM, (2022). Narrative and experience: interdisciplinary methodologies between history and narratology. Scandinavian Journal of History, 47(1), 1-15.
[12] Scott J, (1991). The evidence of experience. Critical inquiry, 17(4), 773-797.
[13] Ankersmit F, (2021). A Narrativist Revival?. Journal of The Philosophy of History, 15(2), 215-239.
[14] Fludernik M, (2003). The diachronization of narratology: dedicated to FK Stanzel on his 80th birthday. Narrative, 11(3), 331-348.
[15] Berkhofer R, (1995). Beyond the great story: History as text and discourse. Harvard University Press.
[16] Berkhofer R, (2008). Fashioning history: current practices and principles. Springer.
[17] Gallagher C & Greenblatt S, (2000). Practicing new historicism. University of Chicago Press.
[18] Sun, Laichen, (2016). The international influence and status of Bao Ninh's “War Elegy”, Nguồn: https://baike.baidu.com/item (bản tiếng Trung).
[19] Chandak S, (2020). ‘I have a preference for historians who probe into the “why” and the “how”’, Nguồn: https://www.historytoday.com/archive/head-head/what-history
[20] White H, (1980). The value of narrativity in the representation of reality. Critical Inquiry, 7(1): 5–27. https://doi.org/10.1086/448086 (Accessed 5 Dec 2023).
[21] Berkhofer R, (1995). Beyond the great story: History as text and discourse. Harvard University Press.
[22] TĐ Sử (chủ biên), (2018). Tự sự học : Lí thuyết và ứng dụng. NXB Giáo dục, Hà Nội.
[23] Uspenskiĭ, B, (1973). A poetics of composition: The structure of the artistic text and typology of a compositional form. University of California Press.
[24] PX Nguyên (sưu tầm, biên soạn), (2001). Đi tìm Nguyễn Huy Thiệp. NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội.
[25] Francesca M, (2020). History is the study of people, actions, decisions, interactions and behaviours. Nguồn: https://www.historytoday.com/archive/head-head/what-history.
