VỀ CÁC SỨ ĐOÀN TRIỀU MẠC (VIỆT NAM) ĐI SỨ TRIỀU MINH (TRUNG QUỐC) (1527 – 1592)
DOI:
https://doi.org/10.18173/2354-1067.2025-0023Từ khóa:
triều Mạc, triều Minh, sứ đoàn, thông sứTóm tắt
Sau khi thành lập vào năm 1527, năm 1528, nhà Mạc đã cử sứ đoàn đầu tiên đi sứ nhà Minh nhằm báo cho việc lên ngôi của nhà Mạc và giải thích lí do chậm trễ trong việc cầu phong. Kể từ chuyến đi sứ đầu tiên này cho đến khi nhà Mạc sụp đổ năm 1592, nhà Mạc đã phái tổng cộng 15 sứ đoàn đi sứ nhà Minh vào các năm 1528, 1538, 1540, 1542, 1543, 1544, 1545, 1548 (2 sứ đoàn), 1575 (2 sứ đoàn), 1576, 1580, 1584, 1590. Các sứ đoàn nhà Mạc đi sứ nhà Minh với các mục đích khác nhau, như: cầu phong, tiến cống, tạ ơn, báo tang, xin hàng,… Trong đó, cầu phong và cống nhiệm vụ trọng tâm của các sứ đoàn nhà Mạc. Dựa trên việc khảo cứu nguồn tư liệu là các thư tịch cổ Việt Nam (Đại Việt sử ký toàn thư, Đại Việt thông sử, Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Lịch triều hiến chương loại chí) và Minh thực lục trình bày một cách hệ thống về các sứ đoàn triều Mạc đi sứ triều Minh từ năm 1527 đến năm 1592. Trọng tâm bài viết tập trung làm rõ các khía cạnh liên quan đến sứ đoàn triều Mạc đi sứ triều Minh, gồm: số lượng sứ đoàn, nhiệm vụ sứ đoàn, tổ chức của sứ đoàn và thân thế của sứ thần, lệ cống và cống phẩm. Bài viết giúp cung cấp một cách tiếp cận về quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Quốc dưới thời Mạc thông qua các sứ đoàn đi sứ Trung Quốc.
Tài liệu tham khảo
[1] Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam – Viện Sử học – Hội đồng Lịch sử thành phố Hải Phòng (1996) Nhà Mạc và dòng họ Mạc trong lịch sử. Hà Nội.
[2] TV Nguyên (2005) Nghiên cứu quan hệ Trung – Việt đời Minh. Luận án Tiến sĩ, Đại học Ký Nam (陈文源：《明代中越关系研究》，暨南大学2005年博士学位论文).
[3] PĐ Thuận (2016) Qua sự kiện năm 1540 bàn thêm về mối quan hệ bang giao giữa nhà Mạc với nhà Minh (Trung Quốc). Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử, số 6, tr.11–18.
[4] NTK Trang (2016) Về quan hệ sách phong, triều cống Minh – Đại Việt. NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[5] NS Liên và các sử thần triều Lê (1998) Đại Việt sử ký toàn thư, Tập 3. NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
[6] LQ Đôn (2007) Đại Việt thông sử. NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội.
[7] Quốc sử quán triều Nguyễn (2007) Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Tập 1. NXB Giáo dục, Hà Nội.
[8] Quốc sử quán triều Nguyễn (2007) Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Tập 2. NXB Giáo dục, Hà Nội.
[9] HB Thảo (dịch và chú thích, 2019) Minh thực lục: Quan hệ Trung Quốc – Việt Nam thế kỉ XIV–XVII, Tập 1. NXB Hà Nội.
[10] HB Thảo (dịch và chú thích, 2019) Minh thực lục: Quan hệ Trung Quốc – Việt Nam thế kỉ XIV–XVII, Tập 3. NXB Hà Nội.
[11] PH Chú (2007) Lịch triều hiến chương loại chí, Tập 2. NXB Giáo dục, Hà Nội.
[12] NĐ Thọ (chủ biên, 2006) Các nhà khoa bảng Việt Nam (1075–1919). NXB Văn học, Hà Nội.
[13] CQ Trinh (biên soạn, 1997) Hoàng Minh đại sự ký, Quyển 13, Tứ khố cấm hủy tùng thư. NXB Đại học Bắc Kinh (朱国祯, (1997).《皇明大事记》, 四库禁毁丛刊本, 卷13, 北京大学出版社).
