ĐÁNH GIÁ THÍCH NGHI SINH THÁI ĐỂ PHÁT TRIỂN CÂY CÀ PHÊ ARABICA Ở HUYỆN MAI SƠN, TỈNH SƠN LA
DOI:
https://doi.org/10.18173/2354-1067.2025-0024Từ khóa:
AHP, Coffea Arabica, GIS, Mai Sơn, MCDM, phát triển kinh tế, phù hợp sinh tháiTóm tắt
Nghiên cứu này đánh giá mức độ thích nghi sinh thái của cây cà phê Arabica tại huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La, bằng cách tích hợp phương pháp ra quyết định đa tiêu chí (MCDM), quy trình phân cấp thứ bậc (AHP) và Hệ thống thông tin địa lí (GIS). Nghiên cứu đã xác định các yếu tố sinh thái ảnh hưởng đến sự sinh trưởng để từ đó xây dựng bản đồ phân vùng thích nghi sinh thái của cây cà phê Arabica ở địa bàn nghiên cứu. Kết quả cho thấy 44,9% diện tích tự nhiên của huyện Mai Sơn có mức độ thích nghi (S1) và 32,6% có mức độ thích nghi trung bình (S2). Bản đồ kết quả được kiểm chứng thực địa tại 51 điểm, đạt độ chính xác tổng thể 88%. Những phát hiện này cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho công tác quy hoạch sử dụng đất, tối ưu hóa sản xuất và thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững tại huyện Mai Sơn.
Tài liệu tham khảo
[1] NX Vững & NT Cường (2023) Tích hợp GIS và AHP đánh giá thích hợp tự nhiên đất trồng cây cà phê vối tại huyện Cư M'gar, tỉnh Đắk Lắk. Tạp chí Khoa học Tây Nguyên, 17(63), 45–56.
[2] Địa chí Sơn La (2020). NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[3] Rahn E & et al. (2013) Climate change adaptation, mitigation and livelihood benefits in coffee production: Where are the synergies? Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 18(8).
[4] Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La (2021) Quyết định phê duyệt đề án phát triển vùng nguyên liệu cà phê gắn với chế biến, bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh Sơn La. https://thuvienphapluat.vn/...
[5] Abigaba D & et al. (2024) The potential of agroforestry to buffer climate change impacts on suitability of coffee and banana in Uganda. Agroforestry Systems, 98, 1555–1577. https://doi.org/10.1007/s10457-024-01009-6
[6] Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp – Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2010) Quy trình đánh giá đất sản xuất nông nghiệp phục vụ quy hoạch sử dụng đất cấp huyện TCVN 8409:2010. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
[7] Zhang S & et al. (2021) Evaluation of coffee ecological adaptability using Fuzzy, AHP, and GIS in Yunnan Province, China. Ecological Informatics, 66, 101472. https://doi.org/10.1016/j.ecoinf.2021.101472
[8] Nigussie W & et al. (2024) Enhancing coffee agroforestry systems suitability using geospatial analysis and Sentinel satellite data in Gedeo Zone, Ethiopia. Sensors, 24(19), 6239. https://doi.org/10.3390/s24196239
[9] Phạm Y & et al. (2019) The impact of climate change and variability on coffee production: A systematic review. Climatic Change, 156(4), 609–630. https://doi.org/10.1007/s10584-019-02538-y
[10] Nzeyimana I, Hartemink AE & Geissen V (2014) GIS-based multi-criteria analysis for Arabica coffee expansion in Rwanda. PLoS ONE, 9(10), e107449. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0107449
[11] Orwa C & et al. (2009) Agroforestree Database: A tree reference and selection guide version 4.0. World Agroforestry Centre. http://www.worldagroforestry.org/...
[12] Liu X, Zhang S, Li R, Wang X, Cheng J, Yang Q & Kong H (2021) AHP-GIS and MaxEnt for delineation of potential distribution of Arabica coffee plantation under future climate in Yunnan, China. Ecological Indicators, 132, 108272. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2021.108272
[13] Denich M, Martius C, Rodgers C, Kufa T, Obso T & Verlag Göttingen C (2006) Ecophysiological diversity of wild Arabica coffee populations in Ethiopia: Growth, water relations and hydraulic characteristics along a climatic gradient. In Ecological Studies (Vol. 185, pp. 237–250). Springer.
[14] Rahn E & et al. (2013) Climate change adaptation, mitigation and livelihood benefits in coffee production: Where are the synergies? Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 18(8).
[15] Benti F & et al. (2022) Modeling coffee (Coffea arabica L.) climate suitability under current and future scenarios in Jimma zone, Ethiopia. Modeling Earth Systems and Environment, 8(4), 4977–4992. https://doi.org/10.1007/s40808-022-01385-2
[16] Aaron M & Davis P (2012) The impact of climate change on indigenous Arabica coffee (Coffea arabica): Predicting future trends and identifying priorities. PLoS ONE, 7(11), e47981. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0047981
