ẨN DỤ Ý NIỆM “ĐẠI DỊCH LÀ ĐÁM CHÁY” TRONG DIỄN NGÔN CHÍNH TRỊ TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT
DOI:
https://doi.org/10.18173/2354-1067.2025-0041Từ khóa:
ẩn dụ ý niệm, diễn ngôn chính trị, ánh xạ, đại dịch, đám cháyTóm tắt
Trong các cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu như đại dịch AIDS, H1N1 và gần đây là COVID-19, ẩn dụ ý niệm được sử dụng như một công cụ nhận thức và định hướng hành vi quan trọng. Nghiên cứu này tập trung khảo sát ẩn dụ ý niệm ĐẠI DỊCH LÀ ĐÁM CHÁY trong ba mươi sáu diễn ngôn chính trị bằng tiếng Anh và tiếng Việt. Cơ sở nền tảng của nghiên cứu được xây dựng dựa trên Lí thuyết ẩn dụ ý niệm do Lakoff và Johnson (1980) khởi xướng, kết hợp với đường hướng Phân tích ẩn dụ phê phán đề xuất bởi Charteris-Black (2004). Qua khảo sát, biểu thức ngôn ngữ ẩn dụ “spread/lan rộng” và “outbreak/ bùng phát” xuất hiện với tần suất cao nhất. Đặc biệt, nghiên cứu đã làm sáng tỏ cơ chế ánh xạ các thuộc tính ngữ nghĩa nổi bật của miền nguồn Đám cháy sang miền đích Đại dịch, qua đó nhận diện tám khía cạnh ngữ nghĩa đặc trưng.
Tài liệu tham khảo
[1] Lakoff G & Johnson M, (1980). Metaphors We Live by. London: the University of Chicago Press.
[2] Charteris-Black J, (2004). Corpus Approaches to Critical Metaphor Analysis. Basingstoke Hampshire: Palgrave Macmillan.
[3] DT Linh, (2022). Ẩn dụ ý niệm trong bài phát biểu chấp nhận đề cử trở thành ứng viên tổng thống của Joe Biden. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội: Khoa học Xã hội, 67(3), 50-60.
[4] LVL Hương, (2022). Đối chiếu ẩn dụ cấu trúc trong các bản tin y tế tiếng Việt và tiếng Anh. Luận án, Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Học viện Khoa học Xã hội.
[5] Nguyễn TBH et al, (2023). Conceptual Metaphor “Virus SARS-CoV-2 as a Criminal/ Terrorist” in Vietnamese Online Newspapers. Humanities, Arts and Social Sciences Studies, 23(3), 504-517.
[6] Kanash HH & Hamdan JM, (2023). COVID-19 Conceptual Metaphors in Jordanian Political Discourse: Evidence from a Newspaper-based Corpus. GEMA Online Journal of Language Studies, 23(1). https://ejournals.ukm.edu.my/gema/article/view/58070/0
[7] Rana A, Ayoub T, Ghilzai SA & Shehzad W, (2024). Metaphorical framing of the COVID-19 pandemic in Pakistan: A corpus-driven critical analysis of war metaphors in news media. PLOS ONE, 19(10), e0297115. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0297115
[8] Lakoff G & Turner M, (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: The University of Chicago Press.
[9] Kövecses Z, (2002). Metaphor: A Practical Introduction. Oxford University Press.
[10] Kövecses Z, (2010). Metaphor: A Practical Introduction, 2nd Ed. Oxford University Press.
[11] Lakoff G & Johnson M, (1999). Philosophy in the flesh: The embodied mind and its challenge to Western thought. Basic Books.
[12] LT Thắng, (2009). Ngôn ngữ học tri nhận: Từ lí thuyết đại cương đến thực tiễn tiếng Việt. NXB Phương Đông.
[13] TV Cờ, (2011). Ngôn ngữ học tri nhận - Từ điển. NXB Phương Đông, TP. Hồ Chí Minh.
[14] Pragglejaz Group, (2007). MIP: A Method for Identifying Metaphorically Used Words in Discourse. Metaphor and Symbol, 22, 1-39.
[15] Steen GJ, Dorst AG, Herrmann JB, Kaal AA, Krennmayr T & Pasma T, (2010). A method for linguistic metaphor identification: From MIP to MIPVU. John Benjamins Publishing Company.
[16] http://www.who.int/about/structure/en/index.html
[17] https://archive.org/details/tu-dien-tieng-viet-vien-ngon-ngu-hoc/page/279/mode/2up
